In de brief wordt uit de doeken gedaan waar precies de al eerder aangekondigde
5000 ontslagen zullen vallen. Bestuursvoorzitter Gerrit Zalm van het
gecombineerde ABN Amro en Fortis is al begonnen met de ontslagronde,
waarover nieuws eerder dit jaar via vakbonden uitlekte.
Toen was er sprake van 6500 banen die weg zouden gaan. Dat is nog steeds zo,
maar vooral in het buitenland komen er weer 1500 nieuwe banen bij, wat het
totaal op 5000 brengt.
Nu al begonnen
Het was de bedoeling dat Zalm zou wachten met het uitvoeren van de
bezuinigingsoperatie tot na de verkoop van de Hollandsche Bank-Unie (HBU),
dertien regionale zakelijke kantoren en IFN, een in debiteurenbeheer
gespecialiseerde organisatie. Maar Zalm heeft besloten daar niet op te
wachten en is met goedkeuring van minister Bos al begonnen met de
uitvoering.
Het personeel kreeg woensdag 18 november van de zakelijke ABN Amro-kantoren
ook de nieuwe organisatiestructuur gepresenteerd.
Kosten voor de staat
Onduidelijk is nog hoeveel het hele project de staat gaat kosten. In en
rond de Tweede Kamer wordt al maanden druk gespeculeerd over de vraag
hoeveel Bos op de balans van ABN Amro zal moeten bijstorten voordat De
Nederlandsche Bank (DNB) definitief groen licht geeft voor het operationeel
worden van het nieuwe ABN Amro.
Want de verkoop van HBU, de dertien regionale zakelijke kantoren (gezamenlijk
bekend als Newbank) en IFN aan Deutsche Bank kan vervelende consequenties
hebben voor de schatkist. Deutsche Bank en het ministerie van Financiën zijn
overeengekomen dat ABN Amro garant blijft staan voor een groot deel van de
kredietportefeuille die meegaat naar Deutsche Bank.
Enige verliezen in de vorm van afschrijvingen op die portefeuille komen dan
voor rekening van de staat, want hij zal die verliezen - enige honderden
miljoenen, naar verwachting - moeten bijpassen. Bos heeft de Tweede Kamer
zelf al meerdere keren gewaarschuwd dat er hoogstwaarschijnlijk sowieso geld
bij moet.
Groen licht
Dat bijpassen is een 'moetje', want DNB stelt een minimale tier-1 ratio-eis
aan ABN Amro. Dat is een percentage van het eigen vermogen ten opzichte van
de kredieten op de balans. Onduidelijk is nog hoe hoog de tier-1 ratio-eis
zal zijn. DNB doet daar naar buiten toe geen uitspraken over.
Maar afhankelijk van welke bron je spreekt, zal die ratio minimaal 9 en
maximaal 10,5 procent zijn voor het nieuwe ABN Amro.
DNB stelt die hoge kapitaalseis omdat ze vindt dat banken een solide balans
moeten hebben, na al wat gebeurd is tijdens de kredietcrisis. En hoe hoger
de kapitaaleis, des te dieper Bos in de staatsbuidel zal moeten tasten.
Blinde vlekken
ABN Amro noch Bos hebben tot nu toe bekend gemaakt wat de tier-1 ratio van
het nieuwe ABN Amro zal zijn. Verschillende bronnen reppen van een ratio
tussen de 2,5 en 5 procent. De cijfers lopen uiteen doordat er enkele
onduidelijkheden zijn over hoe de financiering van de nieuwe gecombineerde
bank precies in elkaar gedraaid zal worden.
Wordt het hele eigen vermogen van Fortis op de balans bijgevoegd, of slechts
een deel? En wat voor deel, en hoe wordt dat precies ingeboekt? En de
kredietportefeuille van ABN Amro, wat zit daar precies in en hoe is die
portefeuille als gevolg van de informatie daarover gewaardeerd? En zijn er
nog onverwachte kosten?
Reorganisatiekosten zelf
Dan zijn er ook nog de kosten van de integratie zelf. Er verdwijnen duizenden
banen en hele systemen moeten gereorganiseerd worden. Fortis-kantoren moeten
omgebouwd worden naar de ABN Amro-stijl en heringericht. Het
hoofdkantoorpersoneel van Fortis moet bovendien verhuizen van Utrecht naar
het oude ABN Amro-hoofdkwartier aan de Zuidas in Amsterdam. Ook dat kost
handen vol geld.
Volgens Bartjens in het Financieele Dagblad worden die fusie- en
reorganisatiekosten alleen al geraamd op 1,5
miljard euro.
Afhankelijk van de eisen van DNB, de tier-1 ratio van ABN Amro en bijkomende
kosten zoals boven beschreven, en eventueel nog het boekverlies dat ABN Amro
draait op de verkoop van Newbank en IFN, zal Bos miljarden moeten gaan
betalen.
Lenen of niet lenen, dat is de vraag
De vraag is vervolgens hóe Bos dat gaat doen. Gezien de precaire situatie van
's lands financiën ligt het niet in de lijn der verwachting dat hij de
lopende begroting aanspreekt. Nederland heeft al een fors begrotingstekort.
Dus zal hij de investeringen hoogstwaarschijnlijk bij de staatsschuld voegen
- hij financiert de kapitaalinjectie dus met geleend geld.
Vijf à zes miljard op een staatsschuld van ruim 361 miljard euro, dat kan er
nog wel bij. Maar het zou niet verbazen als Bos de kapitaalinjectie
gedeeltelijk of misschien wel in zijn geheel tot een lening maakt. Dat heeft
hij tenslotte al gedaan bij eerdere staatssteunoperaties voor ING en Aegon.
Dit zou een grote geldinjectie van miljarden euro's ook makkelijker te
slikken maken voor de toch al kritische Tweede Kamer, die het geld smijten
in financiële instellingen meer dan beu is.
Er is dus een kans dat Bos een gedeelte van of misschien het hele te
injecteren bedrag met rente terug wil. Daarmee zou hij wel een hypotheek
leggen op de eventuele verkoop van (delen van) ABN Amro, want bij iedere
verkoop zou het kopende bedrijf rekening moeten houden met extra kosten
vanwege die molensteen. Bos zou immers als eerste in de rij staan om zijn
deel van de opbrengst op te eisen.
Dat kan ABN Amro minder aantrekkelijk maken voor een koper, want het drijft de
prijs op en kan verkooponderhandelingen erg gecompliceerd maken.
Druk op Bos
Tegelijkertijd neemt de druk op Bos vanuit de Tweede Kamer toe met iedere
euro die hij extra uitgeeft aan ABN Amro. Bos heeft zich ten doel gesteld
dat ABN Amro uiteindelijk met winst moet worden verkocht of naar de beurs
gebracht. Linksom of rechtsom, de Tweede Kamer wil het geïnvesteerde geld
terugverdienen.
Kijk je naar de totale hoeveelheid geld die Bos tot op heden in de
nationalisatie en integratie van ABN Amro en Fortis heeft gestoken, dan
loopt de teller op naar 25,8 miljard.
Dat bedrag bestaat uit de originele aankoopprijs van ABN Amro en Fortis
Nederland, inclusief de verzekeringstak, nu bekend als ASR: 16,8 miljard
euro, een omzetting van schuld naar eigen vermogen - 6,5 miljard - en een
extra kapitaalinjectie van 2,5 miljard euro.
Bos bestrijdt dat die 6,5 miljard euro een uitgave is, maar de Tweede Kamer
telt het gewoon bij de andere bedragen op als uitgave.
Heuse Houdini-act
Iedere miljard erbij maakt ABN Amro onaantrekkelijker als overnamedoelwit en
de kans op winst uit een beursgang kleiner. De conclusie: Bos zal met zijn
brief van deze week een heuse Houdini-act moeten uitvoeren wil hij in de
Tweede Kamer de handen op elkaar krijgen.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl